Jurnalist Ekspert Mərkəzi

İyulun 5-də Bakı Konqres Mərkəzində Qoşulmama Hərəkatının Əlaqələndirmə Bürosunun “Qoşulmama Hərəkatı: meydana çıxan çağırışlarla mübarizədə birgə və qətiyyətli” mövzusunda nazirlərin görüşündə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Qoşulmama Hərəkatının sədri İlham Əliyev çıxış edib.

Təbii ki, Azərbaycan Prezidentinin bütün çıxışları konseptual xarakterlidir, gələcəyə yönəlmiş yol xəritəsi adlandırılmağa layiqdir.

Bu dəfə də müxtəlif məzmunlu və eyni mahiyyətli, dərəcəsinə görə yüksək əhəmiyyətli bir nitqin şahidi, dinləyicisi olduq.         

Prezidentin çıxışının mənzərəsini təşkil edən dayaq nöqtələrini düz xətt boyunca düzəndə həqiqətən gələcəyə uzanan hamar yol görürük. Buyurun, o yolu siz də seyr edin, o yol Azərbaycanın yoludur. Gedəcək, hədəfinə çatacaq.

Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına rəhbərlik dövründə verdiyi töhfələr:

- “Bandunq prinsipləri” əsasında ədaləti, beynəlxalq hüququ və üzv ölkələrin qanuni maraqlarını qətiyyətlə qorudu.

- Beynəlxalq ictimaiyyət COVID-19 pandemiyası ilə necə mübarizə aparacağı barədə çaşqın vəziyyətdə olarkən, misli görünməmiş bu çağırışla mübarizədə qlobal səyləri birləşdirdi.

- Qoşulmama Hərəkatının liderlər səviyyəsində onlayn sammiti 2020-ci ilin dekabrında BMT Baş Assambleyasının xüsusi sessiyasının keçirilməsi ilə nəticələndi.

- “Peyvənd millətçiliyi”nə güclü etiraz nəticəsində bütün ölkələr üçün peyvəndlərə ədalətli və universal çıxışla bağlı BMT qətnamələri qəbul edildi.  

- Qoşulmama Hərəkatı Parlament Şəbəkəsi və Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı yaradıldı.

- Qoşulmama Hərəkatının qadınlar platforması yaradılması üzərində iş gedir.

- Bakıda Qoşulmama Hərəkatının pandemiyadan sonrakı bərpaya həsr olunmuş növbəti sammitini uğurla təşkil edildi.

- Qoşulmama Hərəkatına üzv olan 80-dən çox ölkəyə ya ikitərəfli qaydada, ya da Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı vasitəsilə COVID-19 ilə bağlı maliyyə və humanitar dəstək göstərildi.

- Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 10 milyon ABŞ dolları məbləğində könüllü yardım verildi

- Beş ölkə peyvəndlə təmin olundu.

- Afrika və inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinə postpandemiya dövründə bərpanı dəstəkləmək üçün iki qlobal çağırış elan edilib, ilk donor kimi hər iki çağırış üçün bir milyon ABŞ dolları ayrıldı.

Qoşulmama Hərəkatının görməli olduğu vacib işlər:

- “Bandunq prinsipləri” ətrafında qətiyyətlə dayanmaq, suverenliyin və ərazi bütövlüyünün pozulması, ölkələrin daxili işlərinə müdaxilə hallarına qarşı çıxmaq, dünya məsələlərində daha ön mövqedə olmaq.

- Keçmişin qalığı olan BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların aparılmasına, coğrafi baxımdan daha ədalətli olması üçün tərkibinin genişləndirilməsinə çalışmaq.

- BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qoşulmama Hərəkatına bir daimi yer verilməsini təmin etmək.

- Qoşulmama Hərəkatına, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına və Afrika İttifaqına sədrlik edən ölkələr BMT Təhlükəsizlik Şurasında veto hüququ ilə rotasiya əsasında yer almaq.

- Dekolonizasiya prosesi nəticəsində yaranmış Qoşulmama Hərəkatının neokolonializmə qarşı qətiyyətlə mübarizə başlaması və onun tamamilə aradan qaldırılmasına töhfə vermək.

- Fransanın neokolonializmi siyasətinə qəti etiraz etmək. Fransanın Avropadan kənarda idarə etdiyi ərazilər fransız müstəmləkə imperiyasının iyrənc qalıqları olduğunu beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmaq.

- 1,5 milyona yaxın əlcəzairli qətlə yetirən və  Paris muzeyində əlcəzairli azadlıq döyüşçülərinin kəllə sümükləri müharibə qənimətləri kimi saxlayan Fransa dövlətini bu, utancverici və iyrənc hərəkətinə son qoymağa çağırmaq, Emmanuel Makrondan həmin qəhrəmanların qalıqlarını Əlcəzairə təhvil verməyi  tələb etmək.

- “Orientalizm” müstəmləkəçilik siyasəti ilə Cənubi Qafqaz regionunda da eyni mənfur təcrübəni tətbiq etməyə çalışan, bir neçə nüvə silahı sınağı keçirərək qlobal səviyyədə ətraf mühitin deqradasiyasına, yerli icmalarda ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olan Fransanın müstəmləkə keçmişinə, qanlı müstəmləkə cinayətlərinə və soyqırımı aktlarına görə Qoşulmama Hərəkatına üzv olan Afrika, Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən və digər ölkələrdən üzr istəməsinə nail olmaq.

- Bu yaxınlarda Əlcəzair əsilli 17 yaşlı yeniyetmənin Fransa polisi tərəfindən qətlə yetirilməsi bu ölkədə irqçiliyin və islamofobiyanın daha bir əlamətidir. Bu baxımdan biz BMT-nin polisin atəş açmasını pisləyən və Fransanı “hüquq-mühafizə orqanlarında irqçilik və ayrı-seçkiliyin dərin problemlərini ciddi şəkildə həll etməyə” çağıran bəyanatını dəstəkləmək.

- Korsika dilinə qadağa qoyan və etnik azlıqlar konsepsiyasını qəbul etməyən, lakin, eyni zamanda, özünü Azərbaycandakı erməni milli azlığının müdafiəçisi kimi göstərməyə çalışan Fransanın riyakarlığını və ikili standartlarını ifşa etmək.

- Geniş vüsət alan islamofobiya və ksenofobiya hallarından, həmçinin İslamın zorakılıq və terrorla eyniləşdirilməsi cəhdlərindən narahatıq bildirmək.

- Danimarkada, Niderlandda, İsveçdə müqəddəs Quranın yandırılması, təhqir olunması və buna ifadə azadlığı adı altında bəraət qazandırılması tamamilə məsuliyyətsizlik olduğunu, qəbulolunmazığını bəyan etmək, hadisəni kəskin pisləmək.

Ermənistanın dövlət səviyyəsində yürütdüyü vəhşilik siyasətinə qlobal etirazın vacibliyi:

30 illik işğala son qoyuldu, Ermənistan kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur oldu, Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü və tarixi ədaləti bərpa etdi, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi dörd qətnaməsinin icrasını təmin etdi. Azərbaycanın bu Qələbəsi beynəlxalq hüququn və ədalətin zəfəridir. Buna baxmayarq, ərazilərimizi viran qoyan, tarixi, dini, mədəni abidələrimizi yerlə-yeksan edən, sözün əsl mənasında daşı-daş üstündə qoymayan, bu gün azad olunan əraziləri işğal dövründə kütləvi minalarla çirkləndirən, hazırda Qarabağın bəzi ərazilərində gizlənərək Azərbaycana qarşı terrorçuluq edən ermənilərin və onların dövləti sayılan Ermənstanın Birinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində işgəncələrə məruz qalan, öldürülən və kütləvi məzarlıqlarda basdırılan 4 minə yaxın itkin düşmüş azərbaycanlının taleyinin müəyyənləşdirilməsinə imkan verməməsinə qlobal səviyyədə etiraz etmək.

-Ermənistanın Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanımağa məcbur olmasına baxmayaraq, Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazilərində hələ də Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalması Cənubi Qafqazda sülhün yaranmasına böyük əngəldir. Bu mənada beynəlxalq aləm bölgədəki erməni hərbi və yarımhərbi elementlərin tərk-silah edilməsinə nail olmaq.

- 3 il əvvəl imzaladığı kapitulyasiya aktında yer almış Azərbaycanın əsas hissəsini onun Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə bağlayacaq Zəngəzur dəhlizinin açılmasına mane olan Ermənistanın bu hərəkətinin beynəlxalq aləmə böyük zərər vurduğu dünyaya faktlarla göstərmək.

Azərbaycanın sədrlik etdiyi Qoşulmama Hərəkatının beynəlxalq aləmə qlobal təsirinin yüksək səviyyəsi danılmaz xarakter alıb. Qoşulmama Hərəkatı dünəndən sabaha ışıq yolu çəkir.

Ceyhun Musaoğlu

Jurnalist Ekspert Mərkəzinin sədri